Van Gölü ile ilgili son zamanlarda yapılan araştırmalar göldeki kirlilik oranının ciddi boyutlara ulaştığını ortaya koyarken, HDP Van Milletvekili Lezgin Botan da konuyu Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne (TBMM) taşıdı. Özellikle son günlerde Van Gölü'ne yapılan dalışlarda kirlilik boyutunun son derece arttığı ve acil tedbir alınması gerektiği gündeme geldi. Bu gelişmeler üzerine Milletvekili Botan, ilgili bakanlara soru önergesi ile Van Gölü'nü sordu.

Van Milletvekili Botan, Van Gölü ve havzasının korunması için ne tür çalışmalar yapıldığı/yapılacağına dair Çevre ve Şehircilik Bakanı Mehmet Özhaseki ve Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu'nun yanıtlaması istemiyle Meclis Başkanlığı'na yazılı soru önergeleri sundu.

Milletvekili Botan TBMM'ye sunduğu ve Bakan Özhaseki'nin cevaplamasını istediği önergede; "Türkiye'nin en büyük gölü olan Van Gölü; 3.755 km karelik alanı ve 430 km lik kıyı uzunluğu ile dünyanın en büyük sodalı gölüdür. İktidarların çarpık kentleşme politikaları yetersiz çevre bilinciyle buluşunca doğa; hem içinde barındırdığı canlılar açısından hem de insanlar açısından yaşanılmaz çorak bir alana dönüşmektedir. Van Gölü havzası Türkiye'nin önemli sulak havzaları arasında yer almaktadır. Türkiye de yaşadığı tespit edilen 465 kuş türünün 213 çeşidine ev sahipliği yaptığı gözlenmiştir. Uluslar Arası Doğa Koruma Birliği'nin tehlike altında gösterdiği 'Dik Kuyruk Ördeği'nin' yaşam alanı arasında yer almaktadır. Ayrıca sodalı suda yetişen endemik 'İnci Kefali' balığının yetişme merkezidir. Van Gölü ile ilgili son zamanlarda yapılan araştırmalar göldeki kirlilik oranının ciddi boyutlara ulaştığını ortaya koymaktadır. Yapılan analizlerde göldeki e-koli ve coliform değerlerinin normal değerlerin binlerce kat üzerinde olduğu ve hem gölde faydalanan insanlar açısından hem de diğer canlı türleri açısından büyük risklerin ortaya çıktığını göstermektedir. Türkiye biyo çeşitliliğin korunması amacıyla birçok uluslar arası antlaşmaya taraf olmuştur. Bu antlaşmalar gereği Türkiye'de 16 alan Özel Çevre Koruma Bölgesi ilan edilmiştir. Van Gölü havzası da benzer özellikler taşımasına rağmen; böyle bir statüye alınmamıştır. Sadece göl içinde yer alan adalar arkeolojik önemlerinden dolayı SİT alanı ilan edilmiştir." ifadelerine yer verdi.

Milletvekili Botan daha sonra, Bakan Özhaseki'nin cevaplaması istemiyle şu soruları sordu;

" * 2008 yılında hazırlanıp 2009 yılında yürürlüğe giren ve 2011 yılında revizyona tabi tutularak 2012 yılında yeniden tanıtımı yapılarak yürürlüğe konulan Van Gölü Havzası Koruma Eylem Planı çerçevesinde bu güne kadar hayata geçirilen koruma tedbirleri nelerdir? 2009 yılında uygulanmaya başlanan eylem planı hangi gerekçeyle revizyona tabi tutulmuştur? Revizyon sonrası plana eklenen yeni koruma tedbirleri nelerdir?

* 2008 yılında hazırlanan ve 2011 yılında revize edilen Van Gölü Havzası Koruma Eylem Planı kapsamında revizyondan önce ve revizyon sonrası yapılan koruma çalışmaları nelerdir? Bu amaçla yapılan harcamaların parasal tutarı yıllar bazında ne kadardır?

* Hassas ve az hassas su alanları tebliğinde belirlenen kriterlere göre Van Gölü Havzası hassas ve öncelikli korunması gereken alan olarak tespit edilmesine rağmen aradan geçen zaman içinde havzanın kirlenmesinin artarak devam etmesinin nedeni nedir?

* 2008 yılından beri Van Gölü havzasında düzenli kirlenme ölçümleri yapılmış mıdır? yapılmışsa yıllar bazında elde edilen sonuçlar nelerdir? Tespit edilen kirleticiler nelerdir?

* 2014 -2023 dönemini kapsayan ve Van Gölü Havzasının da içinde yer aldığı 25 havza ile ilgili yapılması gereken koruma çalışmalarını da kapsayan Ulusal Havza Yönetimi Strateji belgesinde öngörülen kısa ve uzun vadeli çalışmalar çerçevesinde bu güne kadar hangi havzalarda ne tür iyileştirme ve koruma çalışmaları yapılmıştır? Bu kapsamda Van Gölü havzasının korunması ve iyileştirilmesi için hangi yatırımlar yapılmıştır?

* Van Gölü kıyısındaki yapıların ve göl havzasındaki kentleşme planlarında gölün kirletilmesini önleyecek ne tür tedbirler alınmıştır?

* Bakanlık olarak Van Gölü havzasındaki biyo çeşitliliğin tespiti ile ilgili yürüttüğünüz bir çalışma var mıdır? Varsa göl havzasında yaşayan kaç tür canlı tespiti yapılmıştır? Bu türlerden kaçı endemik türler arasında yer almaktadır?

* Van gölü havzasının Özel Çevre Koruma Bölgesi ilan edilmesi için yürüttüğünüz bir çalışma var mıdır? Yoksa bu konuda bir çalışma yapacak mısınız?

* Van Gölü havzasının korunması ve mevcut kirliliğin giderilmesi konusunda Van ilinin yerel dinamikleriyle, Yerel Yönetim, Van Sanayi ve Ticaret Odası, Yüzüncü Yıl Üniversitesi ve Sivil Toplum Örgütlerinin paydaş olduğu 2008 yılından beri kaç adet proje hazırlanmıştır? İlgili kurumların ve STK'ların içinde yer aldığı ve halen devam eden kaç adet çalışma sürmektedir?"

İKİNCİ ÖNERGE BAKAN EROĞLU'NA

Van Milletvekili Lezgin Botan, Van Gölü Havzasının korunması ile ilgili bir başka önergeyi de Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu tarafından cevaplanması istemiyle TBMM'ye sundu.

Botan, TBMM'ye sunduğu önergede; "Su kalitesi, kirletici kaynakları, korunan alanlar ve içme suyu kaynakları göz önüne alınarak oluşturulan değerlendirme verilerine göre Türkiye'de ki 25 havza puanlandırılmıştır. Bu değerlendirme sonucunda Van Gölü Havzası'nın, ülke genelinde kirlilik açısından 25 akarsu havzası arasında öncelikle ele alınması gerektiği tespit edilmiştir. Bu tespitle birlikte 2008 yılında Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından Van Gölü Havzası Koruma Eylem Planı hazırlanmıştır. 2011 yılında oluşturulan yeni bakanlıklarla beraber su havzalarının korunması ile ilgili çalışmalar Orman ve Su İşleri Bakanlığı'na verilmiştir. 2012 yılında Van Gölü Havzası Koruma Eylem Planı revizyona tabi tutulmuş ve 2013 yılından itibaren hazırlanan yeni eylem programının yürürlüğe girdiği açıklanmıştır. Van, Bitlis, Ağrı ve Muş illerini içine alan nüfus bazında 2,5 milyon kişiyi ilgilendiren ve toplam alanı 17.964 kilometre kare olan Van Gölü Havzası aynı zamanda bakanlık tarafından hassas ve öncelikli korunması gereken havza olarak değerlendirilmiştir." ifadelerine yer verdi.

Milletvekili Botan, Bakan Eroğlu'nun cevaplaması istemiyle de;

" * Yapılan incelemelere göre su kalitesinin hızla kötüleştiği ve kirlenmenin normal değerlerin çok üstünde olduğu tespit edilen Van Gölü Havzasındaki Su kalitesini arttırma ve kirlenmenin önlenmesi için bu güne kadar almış olduğunuz tedbirler ve yapmış olduğunuz yatırımlar nelerdir?

* Van Gölü Havzasının Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak ilan edilmesi için yürütmüş olduğunuz bir çalışma var mıdır?" sorularının da içinde yer aldığı, yukarıdaki sorulara benzer sorular sordu.