Mart ayında atılan yeni normalleşme adımları kapsamında, belini yeni yeni doğrultmaya çalışan işçi ve işveren, son kısıtlamaların ardından kara kara düşünmeye başladı. Yaklaşık 40 günlük dar bir süre içerisinde açık kalan yeme-içme sektörü salgın süreci boyunca zor zamanlardan geçerken, Ramazan ayıyla birlikte gelen kısıtlamalar da iflas eşiğine getirdi. Van’ın istihdamında büyük rol oynayan yeme-içme sektörü, salgının getirdiği kısıtlamalarla birlikte kepenk indirirken paket servisi yapan işletmelerin ciroları yüzde 40’lara kadar düştü. Çalışanların birçoğunun yeniden işsiz kaldığı, esnafın iş yerini açamaz olduğu süreç umutları da bitirmeye başladı. Kafe ve restoran gibi mekânların işletmecileri ise borçlanarak yaşamlarına devam ettiğini söylüyor. Sektörde hizmet veren binlerce eleman da yaklaşık bir yıldır yasaklardan dolayı mağdur. Süreçle birlikte dar boğaza giren hizmet sektörü esnafı tükenme noktasına geldi.

KISITLAMA KARARI EN ÇOK KAFE VE RESTORAN İŞÇİSİNİ ETKİLEDİ

Pandemi süresince maddi ve manevi açıdan zor durumda kaldıklarını belirten kafe çalışanlarından Üveysa Ser, şunları söyledi: “Salgından dolayı gerek halk olsun, işveren olsun, gerekse de biz çalışanlar olarak çok zor durumdayız. Şuan bankalardan kredi çektik, çektiğimiz kredinin borcunu ödeyemeyince haciz geliyor. Borç almayı bizde istemiyoruz ama başka çıkar yolumuz yok, mecburiyetten borç alıyoruz. Ramazan ayında yasaklar geldi. Buna bağlı olarak çalışmıyoruz. Ne kadar Van, büyükşehir olsa da kafe ve restoranlardan başka çalışacak yer ya da sektör yok. Bu durum bizi çok zor durumda bırakıyor.”

VAN, ZORUNLU İŞÇİ GÖÇÜ VERİYOR!

Cümlelerini devam ettiren Ser, “Usta olduğun bir meslek olursa iş bulma ihtimali yüksek, ancak kafe ve restoranlarda hemen hemen herkesin yapabileceği bir iş olduğu için ustalığa gerek duyulmuyor. Yani çırakların işsiz kalma oranı ustalardan daha yüksek diyebilirim. Ramazan ayı boyunca yasakların uygulanması birçok kişiyi göçe zorlayacaktır. Yani çalışanların çalışmaktan başka çaresi olmadığı için iş bulmak için diğer kentlere gidecek. Bir nevi Van şehri zorunlu olarak işçi göçü verecek. İşverenle abi kardeş gibi bir ilişkimiz olsa da onlardan bir beklenti içine girmek pek doğru olmaz. Çünkü onlar kira fiyatlarını bile çıkartamıyorlar. Ramazan’dan sonra dükkanların açık olması yönünden karar alınsa herkes için en iyisi olacaktır diyebilirim. Aksi taktir de halk olarak çok büyük bir mağduriyet yaşayacağız.” Dedi.

KAFELER ZARAR ÜSTÜNE ZARAR ETTİ

Kafe işletmecisi olduğunu ve bu zorlu pandemi sürecinde kafede çalışan işçilerin halinden çok iyi anladığını dille getiren Hülya Kanat, “Ramazan ayında kafe ve restoran gibi yerlerin kapalı olması hem biz işletmecileri hem de çalışanları maddi açıdan zorda bırakıyor. Bizler bu işte kazandığımız parayla geçiniyoruz, hiçbirimizin burada kazandığımız paradan başka bir geliri yok. Bildiğiniz gibi normalleşme başladıktan sonra dükkanları açabildik, baya da masraf yaptık. Ancak daha masrafları ödemeden tekrardan kapanma geldi. Yani anlayacağınız zarar üstüne zarar. Tüm çalışanlarımız haklı olarak bizden maddi açıdan beklenti içerisindeler, lakin bizde zor durumdayız. Bankalara dünya kadar borcumuz oldu, nasıl ödeyeceğimizi bilmiyoruz. Çalışanların halini emin olun bizden daha iyi kimse anlayamaz. Çünkü mecbur olmasalar günlük 12 saate 30-40 TL’ye çalışmazlar. Hem biz hem de çalışanlarımız kapatılma kararını doğru bulmuyoruz.” Diye konuştu.

İŞÇİLERİN PSİKOLOJİLERİ BOZULDU

Ramazan ayının gelmesiyle beraber kafe ve restoran gibi yerlerin tekrar kapatıldığı için endişeli olduğunu ifade eden kafe çalışanlarından Elmas Tuci, psikolojimiz bozuk diyerek şunları kaydetti: “İşveren ve çalışanlar olarak mağdur durumdayız. Kafe ve restoranların sürekli açılıp kapanması bizleri çok olumsuz etkiliyor. Süreklilik sağlanmıyor ve birikim yapamıyoruz. İşveren eskisi kadar eleman çalıştırmıyor, çünkü işlerde durgunluk var. Ramazan ayının gelmesi bizlere yaramadı. Çünkü dükkanlar kapandı ve bizler de işsiz bir şekilde çaresiz bekliyoruz. Umut ediyoruz ki kapanma kararları kalkar.”

SESİMİZİ DUYSUNLAR ÇAĞRISI!

Yine yasak ve yine biz şeklinde tepki gösteren yeme-içme sektörü işletmecisi Necip Ulaş, “Vakalar artıyor olan biz işletmelere oluyor.” Dedi. Ulaş, çözüm sadece yeme-içme sektörlerinin kapaması mı diyerek şöyle devam etti: “Dayanak ne gücümüz kaldı ne de sabrımız, vakalar azalınca açana kadar bizi mağdur ediyorlar. Ancak biraz vaka artınca hemen biran da kapanma kararı alabiliyorlar. Yazık günah değil mi bu insanlara, bu insanların hiç mi borcu yok, hiç mi derdi yok? Pandemiden böyle mi kurtulacağız, bir tarafı mağdur edip bir tarafı da perişan ederek mi? İki senedir hastalıkla savaş halindeyiz, hem salgına karşı kaybediyoruz hem de ekonomik açıdan kaybediyoruz. Sesimizi artık duysunlar.”

İNCİR, “ÇALIŞILACAK BAŞKA BİR İŞ SEKTÖRÜ YOK” DEDİ.

Bir yıldır kafe elemanı olarak çalıştığını söyleyen Sabriye İncir, “Yaklaşık bir yıldır düşük bir maaşla kafe ve restoran işinde çalışıyorum. Ramazan ayında yasaklarla beraber zorunlu olarak kapanmalar oldu ve haliyle işsiz kaldık. Van, büyükşehir olmasına rağmen kafe restoran dışında çalışılacak başka bir sektör yok. Başka iş olanakları olsa geçimimizi sağlamak amacıyla orada çalışırdık ama dediğim gibi başka bir sektör yok. Ne yapacağımızı, geçimizi bu zorlu süreçte nasıl karşılayacağımız hakkında en ufak bir fikrimiz de yok. Anlaşılan ramazan ayı bu yıl bizi daha çok zorlayacak.” İfadelerinde bulundu.

“KARARLAR ALINIRKEN ÇALIŞAN KESİM HESABA KATILMAMIŞ”

Yasakların tekrardan gelmiş olmasına sıcak bakmadığını ve çalışan kesimin hesaba katılmadığı ifadelerinin altını çizen Büşra Keyfi, konu hakkında şu değerlendirmelerde bulundu: “Yasakların geri gelmesi bizleri kötü etkiledi. Bizler bu işten gelen parayla günlük geçiniyoruz. Bu karar alınırken keşke birazda işçi kesim düşünülseydi. Yasaklardan en çok çalışan kesim etkileniyor ama en azda çalışanlar düşünülüyor maalesef. Ramazan ayında dükkanlar kapalı olacak çalışacağımız başka bir yer ya da herhangi bir sektör yok, ek gelirimizde yok. Söylüyorum size nasıl geçineceğiz, ailemize nasıl bakacağız? Kimse bu sorunun cevabını bilmiyor ve kimse bu sorunu çokta takmıyor gibi. Çalışamayacağımız için ramazan ayını aç bir şekilde geçireceğiz. Yani genel olarak bu kararı doğru bulmuyorum. Konuşmamın başında da dediğim gibi bu karar alınırken çalışan kesim hiç ama hiç hesaba katılmamış.” Şeklinde konuştu.

ŞEHRİVAN HABER: ORHAN SAĞLAM-ERDAL ERBAŞ