Dünya’da hızla yayılan Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) hızla yayılarak can almaya devam ediyor. Türkiye’de ilk vakanın tespit edilmesi ve ardından artan vaka sayımına paralel olarak alınan tedbirler kapsamında piyasalardaki nakdi giriş-çıkış en alt seviyeye düştü. İçişleri Bakanlığı’nın yayımladığı ek genelgeyle çok sayıda iş yeri kapanmasıyla birlikte piyasalar durma noktasına geldi. Süreçten olumsuz etkilenen kentteki esnaf, ‘Kirayı nasıl ödeyeceğiz? Personel maaşlarını nasıl karşılayacağız? Diğer giderlerimize nasıl cevap vereceğiz?’ sorusuyla birlikte kara kara düşünmeye başladı.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından pandemi olarak nitelendirilen Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) Dünya’da hızla yayılarak can almaya devam ediyor. Türkiye’de ilk vakanın tespit edilmesi ve ardından ilk ölüm haberleriyle birlikte artan vaka sayımına paralel olarak alınan tedbirler sıklaştırılarak devam ediyor. İçişleri Bakanlığınca alınan karar ile Türkiye’de çok sayıda iş yerinin kapanmasıyla birlikte süreçten çok sayıda esnaf olumsuz etkilendi. ‘Ekonomik İstikrar Kalkanı’ paketiyle ekonomiye yönelik olumlu adımlar atılırken, süreç içerisinde iş yeri kapanan ve süreçten olumsuz etkilenen esnaf, ‘Kirayı nasıl ödeyeceğiz? Personel maaşlarını nasıl karşılayacağız? Diğer giderlerimize nasıl cevap vereceğiz?’ sorusuyla birlikte kara kara düşünmeye başladı. Van’da bazı iş yeri ve iş merkezi sahiplerinden kira alınmayacağı yönünde bireysel kararlar gelmeye devam ederken, şehir genelindeki esnaflar bu yönde resmi ya da genel bir karar ile bu durumun tüm kent için geçerli olmasını bekliyor. Şehrivan Gazetesi’ne açıklamalarda bulunan kentteki esnaf, tedbirler kapsamında yaşanan olumsuzluktan dolayı mağduriyet yaşadıklarını ve ödemeler noktasında zorluk çektiklerine dikkat çekerek, kira konusunda devletten destek beklediklerini kaydetti.

ESNAF KARA KARA DÜŞÜNÜYOR

Vaka sayısı arttıkça sokağa çıkmama yönündeki uyarıların arttığı ve bazı resmi tedbirlerin alındığı ülke genelinde Van’da da sokak ve caddeler boşalmaya başladı. Halen ana sokaklarda hareketliliğe rastlanırken daha birkaç hafta Kenttin en işlek ve uğrak noktaları arasında yer alan İki Nisan Caddesi, ‘Kültür Sokak’ ve ‘Şemsiye Sokak’ gibi sokaklarda yayımlanan genelgeyle iş yerlerinin kapanmasıyla sessizliğe büründü. Sokakta kapanan iş yerleri süreçten olumsuz etkilenirken, iş yerleri sahipleri alınan tedbirlerin yerinde ve doğru olduğunu kaydederken, mağduriyet yaşanmaması adına devletten destek beklediklerini ifade etti. Kentte bunun dışında birçok iş yeri kapanmasına karşın tedbirlerin sıklaştırılması gerektiğini ve sadece belli iş yerleriyle sınırlı kalmayarak genel bir tedbir alınmasına dikkat çekti. Yaşanan salgınla ilgili kentteki esnaf süreci Şehrivan Gazetesi’ne değerlendirdi.

“DEVLETTEN KİRA VE DİĞER ÖDEMELER NOKTASINDA DESTEK BEKLİYORUZ”

Davut Kırmızıkaya adlı esnaf, yaşanan süreçten olumsuz etkilendiklerini ve insanların tedirgin olmasından dolayı kötü bir süreçten geçtiklerini söyledi. Kırmızıkaya, “Özellikle ülkemizde vaka tespit edilmesinin ardından işlerimiz baya düştü. Bakanlık tarafından alınan karar ile bazı işleri kapatıldı. Haliyle bizleri de olumsuz etkiledi. Alınan tedbirleri yerinde ve doğru buluyorum. Ülkemizde salgının daha da artmaması için bütün iş yerleri kapatılabilir, zaten iş yapamıyoruz. Şu an kira ve diğer giderlerimizi karşılayacak iş yapamadığımız gibi birde yakın tarihte olan ödemeleri düşünmeye başladık. Hükümetten beklentimiz iş yerleri sahipleriyle bir araya gelerek kira ödemeleri noktasında ve diğer giderler için bizlere destek olmalarını bekliyoruz” dedi.

“SORUN HEPİMİZİN SORUNU, BİRLİKTE ÇÖZELİM VE MAĞDURİYET YAŞAMAYALIM”

‘Ekonomik İstikrar Kalkanı’ paketiyle küçük esnafa yönelik beklentilerini karşılayacak bir desteğin olmadığı ifade eden Cevat Özkay adlı esnaf, en büyük sıkıntılarının kira olduğunu belirterek sözleri şöyle sürdürdü: “Salgınla birlikte küçük esnaf olarak en büyük problemimiz kira, ayrıca doğalgaz, elektrik ve su faturaları en azından 3 ay ertelenmesi gerekiyor. Özellikle iş yapamadığımız bu süreçte devletin mülk sahipleriyle bir araya gelerek kira ve diğer giderlerin ötelenmesini talep ediyoruz. Bu şekilde sürmesi halinde iş yerimizi kapatmak zorundayız, iş yapamıyoruz. Bugün itibariyle açık olmamız personel gideri ve elektrik ücretini karşılayacak durumda değil, 15 bin TL kira ödüyoruz. Buradan yetkili mecralardan talebimizdir; sorun hepimizin sorunu, birlikte çözelim ve mağduriyet yaşamayalım” dedi.

“KİRA ÖDEMELERİNİN ERTELENMESİNİ TALEP EDİYORUZ”

Yaklaşık olarak iki aylık süre içerisinde iş yapamadıklarını belirten Abdulbaki Şakar adlı esnaf, salgın sonrası hiç iş yapamadıklarını ifade ederek şunları söyledi: “Ülke ve kent olarak kötü bir süreçten geçiyoruz. İş yapamadığımızdan dolayı personel çıkarmak zorunda kaldım. Bu şekilde sürmesi halinde bizde kapatmak zorunda kalacağız. Çeklerimizi ödeyemiyoruz, kredi borçları ve kiralarımızı ödeyemiyoruz. Ayrıca yakın tarihteki ödemeleri şimdiden düşünmeye başladık. Çeklerimiz büyük ihtimal yazılacak, kira ödemesini de borç-harç ederek ödemeye çalışacağız. Türkiye’de sadece bir kesim iş yerlerini kapatmak yerine her yeri kapatmak daha doğru bir karar olurdu. Tedbirler sıkı tutarak bu süreci atlatabiliriz. Bir iş yerinin kapalı, bir iş yerinin açık olması haliyle birbirini etkiliyor. Dün kira ödeme günümdü, ödeyemedim. İş yeri sahibi de kira isteme konusunda haklı, iş yapamadığımızda dolayı kirayı da ödeyemiyorum. Süreç kötü ilerliyor, kira ve diğer ödemelerin ertelenmesini talep ediyoruz” diye belirtti.

“DEVLETİN ESNAFA DESTEK SUNMASI GEREKİYOR”

Muhammed Hüseyin Kılıç adlı esnaf, salgınla birlikte piyasanın kötü olduğunu ve insanların haklı olarak evden çıkamadığını söyledi. Kılıç, tedbirlerin daha üst düzeye çıkartılarak soruna el atılarak kısa süreliğine sokağa çıkma yasağı ilan edilmesi gerektiğini ifade ederek şunları ifade etti: “İşlerimizin kötü olması son süreçte kapanan iş yerleri ve bununla birlikte vaka sayının artışıyla daha da kötüye gidiyor. Faaliyette olan iş yerlerinin en büyük problemi iş olmadığından dolayı kira ve ödeme konusundaki nakdi sıkıntıdır. Kira ödemeleri konusunda hükümetimiz mülk sahipleriyle görüşerek ertelenmesini sağlamalıdır. Zira bu şekilde devam etmesi halinde hiçbir esnaf ayakta kalmayacaktır. Devletin esnafa destek sunması gerekiyor” dedi.

“KİRA NOKTASINDA ÇÖZÜM ÜRETİLMESİNİ İSTİYORUZ”

Salgının Türkiye’de görülmesinin ardından ekonomik olarak kenti olumsuz etkilediğini belirten Ahmet Aktaş adlı esnaf, şunları ifade etti: “Ekonomik olarak kötü bir süreç, elbette tedbirler olsun fakat tedbirlerin yanı sıra mağduriyetler yaşanmasını istemiyoruz. Her şeyden önce sağlık diyoruz, alınan kararlara destek veriyoruz. Fakat günümüz şartlarında özellikle ilimizdeki yüksek kira ücretleri, elektrik, su ve doğalgaz ödemeleri iş yapamadığınız süre içerisinde bizleri daha da zora sokuyor. İş yerimin kirası 15 bin TL, salgınla birlikte 200-300 TL para girdisi var, hangi kalemleri ödeyeceğiz, hangilerini ödemeyeceğiz. Kara kara düşünüyoruz. Hükümetimizden ve yetkili mercilerden talebimiz bu zor süreçte ödemelerin ötelenmesi ve kira noktasında çözüm üretilmesini istiyoruz” diye ifade etti.

VALİ BİLMEZ’DEN RİCAMIZDIR! KİRA KONUSUNA ÇÖZÜM ÜRETİLMELİDİR

Türkiye’de ilk vakaların görülmesi ve kısmı işyerlerinin kapanmasının ardından işlerinin düştüğünü belirten Halis Hangül adlı esnaf, şunları kaydetti: “İşlerimizin düşmesi ve kötü süreçten kaynaklı olarak devlet yetkililerinden bizlere destek olmalarınız istiyoruz. İlimizdeki kira fiyatları malumunuz çok fahiş düzeyde, bu konuya el atılması gerekiyor. Özellikle mülk sahipleriyle bir araya gelerek çare bulunması lazım. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı elbette önemli bir adım ama küçük esnafın beklentilerini tam manasıyla karşılamadı. Bu manada vergi, SGK, çek, elektrik, su, doğalgaz ve diğer ödemelerin ötelenmesi çözüm değildir. Belli bir kazancı olan iş yerlerinin ötelenen ödemelerle yine karşı karşıya kalacaktır. Dolasıyla ötelemenin dışında daha yapıcı esnafı ayakta tutabilecek çözümler üretilmelidir. Ayrıca kira noktasından Van Valisi Mehmet Emin Bilmez’den ricamızdır, mülk sahipleriyle bir araya gelerek zor süreçte kira konusuna çözüm üretilmelidir”

“DEVLETİN BU KONUDA BİR ADIM ATMASI DAHA DOĞRU OLACAKTIR”

Kapıköy Sınır Kapısı’nın kapatılmasıyla işlerin düşmeye başladığını ve salgınla birlikte daha da düştüğünü ifade eden Yunus Alabay adlı esnaf, şunları söyledi: “İşlerimiz süreç içerisinde çok kötü düştü. İlimizde borçlu olmayan esnaf yoktur, işler kötü ve borçlarını ödemek zorundadırlar. Ödenemeyen ödemeler kötü giden gidişatla katlanarak artmaktadır. Piyasaya baktığınız zaman durgun insanlar haklı olarak tedirgin, işlerimiz kötü gidiyor. Her esnafın ödemesi olduğu gibi bizlerinde ödemeleri var. Kira konusunda mülk sahibinin şu anlık bir talebi olmadı, bizlerde onlarda bir talepte bulunmadık. Bu konuda yardımcı olurlar mı, olmazlar mı biliyorum. Bugün bize yardımcı olsa dahi, olmayacak birçok mülk sahibi olacaktır. Bir kesim esnafa yapılmış, yapılmamıştan öte devletin bu konuda bir adım atması daha doğru olacaktır” dedi.

“MÜLK SAHİPLERİNİN KİRACILARA ANLAYIŞ GÖSTERMESİ İSTİYORUZ”

Türkiye ve kent adına zor bir süreçten geçildiğini ifade eden Salih Kutlu adlı esnaf, alınan tedbirlere uyulması gerektiğini anımsatarak şunları ifade etti: “Yaşanan süreç olarak hem psikolojik olarak hem de ekonomik olarak zor günlerden geçiyoruz. Dükkanlarımıza giren çıkan yok, ilimizde Cumhuriyet Caddesi’nde veya diğer caddelerde kiralar baya yüksek, ödemeyecek durumdayız. Şimdi esnafın kredi kartı borcu, çek-senet ödemeleri ve diğer kalemlerin ertelenmesi lazım. Cumhurbaşkanımız bu minvalde bir açıklama yaptı ama paketin kısa sürede hayata geçirilmesi lazım. Geri dönüşü uzun vadede faizsiz kredi açılması lazım. Piyasaların bu konuda rahatlatılması lazım. Bu salgının ne zaman biteceği belli değil, belirsizliğin sürdüğü müddetçe buna karşın hükümetin tedbir almasını istiyoruz. Bu hususta mülk sahiplerinin kiracılara anlayış göstermesi istiyoruz” şeklinde konuştu.

 ŞEHRİVAN ÖZEL: HAMİT KARAKUŞ